یکی از عوامل اساسی برای خلق تصویری موفق در عکاسی، نورپردازی عکاسی است که نه تنها میزان روشنایی و تاریکی عکس را تعیین می‌کند، بلکه تأثیر بسزایی بر تن، طیف رنگ، حس و حال محیط و سوژه تصویر دارد. بنابراین، کنترل و دستکاری مناسب نور بسیار حائز اهمیت است تا تصویر نهایی بتواند هدف مورد نظر شما را به درستی منعکس کند.
نورپردازی به عنوان یکی از جنبه‌های کلیدی عکاسی، اغلب توسط عکاسان حرفه‌ای مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع، کلمه “photography” از ریشه‌های یونانی به معنای “نقاشی با نور” آمده است.
نورپردازی عکاسی چیست؟
این مفهوم به ارتباط بین منبع نور (طبیعی یا مصنوعی/ساختگی) و موقعیت آن نسبت به سوژه اصلی تصویر اشاره دارد. انواع مختلف آن تاثیر قابل توجهی بر ترکیب تصویر نهایی دارند و زاویه تابش و کیفیت نور می‌توانند، تاثیرگذار بر ویژگی‌های مختلف تصویر از جمله شفافیت،تن یا لحن تصویر و حتی احساسی که به بیننده منتقل می‌شود.
با در نظر گرفتن این موضوع که نور چگونه بر زوایا و انحناهای سوژه تابیده، کدام بخش‌ها از سوژه نورپردازی شده و کدام بخش‌ها تاریک هستند، می‌توانید مهارت عکاسی خود را بهبود بخشید. این کار به شما کمک می‌کند تا برای هر ترکیب و پروژه‌ای، چگونه منبع نور را کنترل کنید.
تکنیک‌های نورپردازی در عکاسی
نورها در عکاسی به طور کلی به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند. نور طبیعی به نوری اشاره دارد که بدون مداخله انسانی است؛ بنابراین می‌تواند نور مستقیم خورشید در روز روشن، نور پراکنده توسط مه و ابرها یا حتی نور ماه در شب را شامل شود. در مقابل، نور مصنوعی قابل کنترل و تنظیم است و می‌توانید آن را با توجه به شرایط مورد نظر خود تنظیم کنید.
استفاده از نور در عکاسی با روش‌های مختلفی انجام می‌شود و هریک از این روش‌ها تأثیر متفاوتی دارند. در ادامه، انواع رایج تکنیک‌های نورپردازی عکاسی و نحوه استفاده از آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نورپردازی طبیعی در عکاسی
نورپردازی به صورت طبیعی در عکاسی، باید به زاویه خورشید و تأثیر آن بر ترکیب تصویر توجه کنید. به طور معمول در بیشتر زمان‌های روز، نور مستقیم از بالا به سوژه می‌تابد. در روزهای آفتابی و بدون ابر، سایه‌ها شدیدتر و قوی‌تر خواهند بود؛ اما در روزهایی که آسمان ابری است، نور خورشید به گونه‌ای پخش می‌شود که تناوب نور و سایه در روی سوژه کمتر مشهود است.
اگر به دنبال استفاده از نور طبیعی ملایم‌تر هستید، باید در ساعات نزدیک به طلوع و غروب عکاسی کنید. عکاسان منظره حرفه‌ای معمولاً در این زمان‌ها عکاسی می‌کنند تا از نور نرم و زیبا استفاده کنند.
نور تخت (Flat Light)
نور تخت در عکاسی زمانی ایجاد می‌شود که منبع نور مستقیماً در مقابل سوژه قرار گیرد. در این حالت، نور بدون زاویه خاصی در سطح تصویر منتشر می‌شود و سایه تولید شده کمتر است. نور به صورت یکنواخت در سطح تصویر پخش شده و هیچ بخش خاصی از سوژه نورپردازی نمی‌شود یا بیشتر از بخش‌های دیگر نور دریافت نمی‌کند.
نورپردازی از پشت (Backlight)
این روش زمانی انجام می‌شود که منبع نور پشت سر سوژه و سوژه بین نور و دوربین قرار بگیرد. در این روش، امکان استفاده از سایه‌نما (سیلوئت) و سایه‌های کشیده در عکس وجود دارد. با این حال، این روش ممکن است منجر به از بین رفتن تراز سفیدی تصویر و حذف برخی از جزئیات سوژه شود.
نور نرم (Soft Light)
این نوع نور، زمانی کاربرد دارد که منبع اصلی به صورت پخش قرار گیرد. در نتیجه، تاثیر آن نسبت به زمانی که یک منبع نور مستقیم وجود دارد، ظریف و ملایم‌تر است. با استفاده از این روش کنتراست بین قسمت‌های تیره و روشن عکس کمتر خواهد بود.
در صورت کار در استودیوی عکاسی، می‌توانید یک پنل دیفیوزر یا پخش کننده نور بین منبع نور و سوژه قرار دهید. هنگام عکاسی در فضای باز، در روزهای ابری، نور ملایم به صورت طبیعی وجود خواهد داشت؛ زیرا ابرها نور خورشید را پخش می‌کنند. یکی از تکنیک‌های مهم نورپردازی در عکاسی، استفاده از فلاش با بازتاب (Bounce Flash) است. در این روش، نور فلاش به سمت یک سطح بزرگتر هدایت شده تا بازتاب نور از آن سطح ایجاد شود. بیوتی باکس در این دسته قرار می‌گیرد.
نورپردازی یک طرفه (Split Lighting)
این روش زمانی ایجاد می‌شود که نور با زاویه ۹۰ درجه به سوژه برخورد کند. یک خط در مرکز سوژه شکل می‌گیرد که یک سمت آن کاملاً روشن و سمت دیگر کاملاً تاریک است. این تکنیک برای ایجاد تصاویر دراماتیک بسیار مناسب خواهد بود به خصوص اگر از نورپردازی سخت به جای نرم استفاده شود.
نور سخت (Hard Light)
این نور زمانی شکل می‌گیرد که منبع نور مستقیماً بر روی سوژه تابانده شود. نور سخت باعث ایجاد کنتراست بالا و تشدید سایه‌های تیره و رنگ‌های روشن خواهد شد و معمولاً با استفاده از نور خورشید در ساعات اوج روز ایجاد می‌شود. در استودیو نیز می‌توان با استفاده از نورافکن یا سایر منابع نوری غیر پراکنده آنرا شبیه‌سازی کرد.
نورپردازی حلقه‌ای (Loop Lighting)
لوپ لایتینگ یک تکنیک خاص است که برای عکاسی پرتره کاربرد دارد. در این روش، یک حلقه سایه زیر بینی سوژه ایجاد می‌شود. این تکنیک نسبت به برخی از روش‌های دیگری که تاکنون بررسی شده‌اند، شدت کمتری دارد و نتیجه‌ای ملایم‌تر ایجاد می‌شود. شما می‌توانید نور را به ارتفاعی کمی بالاتر از سوژه و در زاویه ۴۵ درجه قرار دهید. با حرکت دادن نور به بالا و پایین، توانایی تنظیم شدت حلقه را دارید.
نور حاشیه (Rim Light)
می‌توان با استفاده از نور پس‌زمینه، نور حاشیه را ایجاد کرد که زاویه نور از پشت یا بالا قرار گیرد. در این حالت، نور به سوژه به گونه‌ای برخورد می‌کند که در اطراف آن یک مرز درخشان یا هایلایت ایجاد می‌شود. این تکنیک برای تفکیک سوژه از پس‌زمینه بسیار مفید است و می‌توان آن را با استفاده از منابع نور مصنوعی یا منابع نور طبیعی مانند خورشید (به خصوص در هنگام غروب) ایجاد کرد. با افزایش کنتراست، نور حاشیه بیشتر و با کاهش کنتراست، آن را محو تر خواهید کرد.
نورپردازی پروانه‌ای (Butterfly Lighting)
این تکنیک مشابه نور حلقه‌ای، بر اساس ایجاد سایه‌ای روی سوژه تشکیل می‌شود. در این تکنیک، نور را در جلو و بالای سوژه قرار می‌دهیم تا یک سایه پروانه‌ای شکل بگیرد. این نورپردازی به‌طور معمول در عکس‌های پرزرق و برق، به ویژه در عکس‌های پرتره استفاده می‌شود.
نورپردازی گسترده (Broad Lighting)
این روش سمتی از سوژه که به دوربین نزدیک‌تر است، روشن شده و سمت دورتر را در سایه قرار می‌دهد که باعث بزرگ دیده شدن سمت روشن خواهد شد.
نورپردازی کوتاه (Short Lighting)
در این روش برخلاف نوع گسترده، سمتی از سوژه که به دوربین نزدیک‌تر می‌شود را در سایه قرار می‌دهد و سمتی که دورتر از دوربین قرار دارد را نورپردازی می‌کند. این تکنیک سعی در کمتر نشان دادن جزئیات سوژه دارد و آن را باریک‌تر نمایش می‌دهد. بنابراین، در استفاده از این دو تکنیک باید دقت شود که کجا و چگونه از آنها استفاده کنید.
نورپردازی رامبراند (Rembrandt Lighting)
این تکنیک با الهام از شیوه استفاده نور در نقاشی‌های پرتره رامبراند به عنوان یک سبک خاص ابداع شده است. این روش که در بیشتر پرتره‌ها استفاده می‌شود، شباهتی با نورپردازی یک طرفه دارد، اما نور به گونه‌ای قرار می‌گیرد که یک مثلث کوچک از نور زیر چشمان سوژه و بر روی گونه‌ها ایجاد شود. در این تکنیک یک تصویر دوبعدی، سه بعدی به نظر می‌رسد.
نورپردازی High Key و Low Key
با ورق زدن صفحات یک مجله فشن یا عکاسی، به راحتی متوجه می‌شوید که بیشتر تصاویر با نورپردازی دقیق و روشن ارائه شده‌اند. به خصوص در عکاسی فشن، مشاهده می‌کنید که نمودار نورپردازی به سمت بیشترین استفاده از نور و کاهش سایه‌ها حرکت کرده است. این تصاویر به صورت عمده دارای عمق کمی هستند و تنها سایه‌های مورد نیاز برای ایجاد واقعیت در نظر گرفته شده‌اند که در صنعت عکاسی، با عنوان “های کی” (High Key) شناخته می‌شود.
نقطه مقابل های کی، نورپردازی “لو کی” (Low Key) است. در این روش، استفاده از نور به صورت طبیعی‌تر و حتی با روشنایی کمتر صورت می‌گیرد. تصاویر با این سبک ساده‌تر و طبیعی‌تر هستند و معمولاً برای ایجاد حس واقعیت و طبیعت در تصویر استفاده می‌شود.
ابزارها و تجهیزات نورپردازی عکاسی
هنگامی که تجربه شما در عکاسی افزایش پیدا می‌کند، متوجه خواهید شد که برای شرایط متفاوت باید از ابزارها و روش‌های متفاوتی استفاده کنید. انواع مختلفی از منابع استفاده از نور در عکاسی وجود دارد، که در ادامه هر یک از آنها را به صورت خلاصه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
- فلاش گان / اسپیدلایت
این منبع نور برای فضاهای سرپوشیده بسیار کاربردی است. می‌توانید فلاش را به دیوار یا سقف هدایت کنید تا نور در کل اتاق (بسته به اندازه آن) پخش شود.
- استروب (فلاش استودیویی)
استروب یک منبع نور لحظه‌ای و قدرتمند برای عکاسی در فضاهای باز یا سناریوهایی که نیاز به نور قوی و برجسته دارند، مناسب است.
- نورپردازی پیوسته / هات لایت
این سیستم‌ها معمولاً در عکاسی استودیویی استفاده می‌شوند و یک نور یکنواخت و مستقیم را در یک فضای وسیع فراهم می‌کنند.
- استریپ لایت (Striplight)
نوری باریک و متمرکز را ایجاد می‌کنند که بر خلاف نور مخروطی توسط سایر ابزارها تولید می‌شود. این ابزارها در نورپردازی استودیویی، به خصوص در عکاسی مدلینگ و عکاسی پرتره، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- رینگ لایت
برای ایجاد نوری یکنواخت و قدرتمند روی سوژه استفاده می‌شود. این ابزار معمولاً در عکاسی پرتره و عکاسی زیبایی برای ایجاد نور یکنواخت و برجسته بر روی چهره کاربرد دارد.
